Alles over vitamine E

Introductie: wat is vitamine E?

Vitamine E (tocopherol) is een vetoplosbare vitamine met een sterke antioxidatieve werking en een regulerende werking voor de genexpressie en de celsignalering (1). Vitamine E speelt een belangrijke rol bij de bescherming van de lichaamscellen tegen oxidatieve stress. Daarnaast ondersteunt het het immuunsysteem, de hartgezondheid en het zenuwstelsel. Bovendien draagt dit nutriënt bij aan de gezondheid van de ogen, de huid en het haar.

Er wordt onderscheid gemaakt tussen de natuurlijke, effectieve vorm van vitamine E (d-alfa-tocoferol) dat beter door het lichaam wordt opgenomen dan de synthetische vorm (dl-alfa-tocoferol) (2). Er bestaan acht verschillende vormen van vitamine E waarvan vier tocoferolen en vier tocotriënolen die elkaars werking versterken; tezamen verhogen ze de antioxidatieve en ontstekingsremmende effecten van vitamine E (3).

Hoewel een vitamine E-tekort niet vaak voorkomt, kan er in sommige situaties wel een verhoogde behoefte zijn, zoals een lage weerstand, een onvolwaardig voedingspatroon, roken, stress of een vervuilde leefomgeving. Een tekort aan vitamine E kan zowel lichamelijke als mentale gezondheidsklachten geven, zoals een verminderde weerstand, neurologische problemen, spierzwakte, coördinatiestoornissen en bloedarmoede (1).

Vitamine E heeft een regeneratieve werking. In combinatie met vitamine C als sterke antioxidant, helpt vitamine E het verouderingsproces te vertragen en de hersengezondheid te ondersteunen (4, 5). In de vorm van suppletie kan een hoge inname van vetoplosbare vitamines, zoals vitamine E, toxisch zijn omdat deze niet niet zoals wateroplosbare vitamines door het lichaam worden uitgescheiden.

Wetenschappelijk onderzoek en oorsprong

Wetenschappelijke studies naar vitamine E zijn met name gewijt aan de antioxidant eigenschappen ter bescherming van de lichaamscellen tegen vrije radicalen. Het merendeel van de studies heeft betrekking op a-tocoferol, de biologisch actieve vorm van vitamine E. Echter, toenemende onderzoeken zijn gericht op tocotriënolen, met name omtrent de neuroprotectieve eigenschappen (3, 6).

Vitamine E is een essentieel micronutriënt dat een belangrijke rol speelt bij de preventie en behandeling van cardiovasculaire, neurologische en leeftijdsgerelateerde aandoeningen (7, 8).
Onderzoek laat zien dat vitamine E een positief effect heeft op de botmineraaldichtheid (9).
Studies laten een verband zien tussen een hoge vitamine E inname en een verminderd risico op osteoporose (10, 11, 12).
Onderzoek toont aan dat suppletie met vitamine E mogelijk bijdraagt aan een verminderd risico op het ontwikkelen van neurodegeneratieve aandoeningen, zoals Alzheimer (13, 14, 15, 16).
Een goede vitamine E-status wordt in verband gebracht met een lager risico op het ontstaan van hart- en vaatziekten door het beschermende effect voor de cellulaire gezondheid en vermindering van oxidatieve stress (17, 18, 19, 20).
Onderzoeken bevestigen dat vitamine E een belangrijke rol speelt voor de hormoongezondheid van vrouwen, zoals vermindering van menstruatieklachten en PMS (21, 22, 23)
Onderzoek toonde aan dat vitamine E bijdraagt aan een verbeterde vruchtbaarheid bij zowel mannen als vrouwen (24, 25).
Gunstige onderzoeksresultaten zijn gebleken bij chronische ontstekingsziekten, zoals reumatoïde artritis doordat vitamine E ontstekingswaarden helpt verminderen (26).
Onderzoek laat zien dat vitamine E bijdraagt aan een verminderd risico op leeftijdsgerelateerde maculadegeneratie (27, 28, 29).
Studies laten een verband zien tussen een lage vitamine E inname en een verhoogde kans op depressie en angst (30, 31, 32).
Antioxidanten, zoals vitamine E dragen bij aan een gezonde huidconditie en een vertraagde huidveroudering (33).
Studies tonen aan dat vitamine E-suppletie gunstig kan zijn bij huidaandoeningen, zoals eczeem en psoriasis (34).

Bronnen van vitamine E

Het lichaam kan zelf geen vitamine E aanmaken waardoor het uit de voeding gehaald dient te worden (1). Vitamine E is aanwezig in plantaardige voedingsmiddelen als voornaamste bron (35)

Pitten, zoals zonnebloempitten en pijnboompitten
Zaden, zoals sesamzaad, chiazaad en lijnzaad
Noten, zoals hazelnoten, amandelen, paranoten, pistachenoten, pecannoten en in mindere mate walnoten
Tarwekiemolie (koude persing)
Pinda
Fruit en groene groenten, met name groenen bladgroenten en avocado
Graanproducten, zoals haver en tarwe, met name tarwekiemen

Suppletie
Vitamine E is ook verkrijgbaar als supplement waarbij een vitamine E-complex de voorkeur heeft; deze omvat alle acht soorten vitamine E met een synergetische en effectieve werking. Een natuurlijk vitamine E supplement heeft een hogere biologische activiteit en betere opneembaarheid dan een synthetisch supplement.

De werking van vitamine E

De belangrijkste werking van vitamine E is de rol als antioxidant met bescherming voor de celmembranen, lipoproteïnen, vetzuren en DNA (1).

Bevorderen van het immuunsysteem
Vitamine E heeft een belangrijke functie voor het immuunsysteem (36). De antioxidanten in deze vitamine helpen beschermen tegen vrije radicalen (3, 37). Daarnaast heeft vitamine E een ontstekingsremmende werking en bevordert het de productie van T-cellen welke een rol spelen bij de bestrijding van infecties (8).

Cellulaire gezondheid
Vitamine E is cruciaal gebleken voor gezonde lichaamscellen, organen en weefsels, zoals het bindweefsel. Het beschermt celmembranen tegen oxidatie waardoor DNA-schade wordt voorkomen. Daarnaast bevordert vitamine E het ijzertransport in het lichaam waardoor het bijdraagt aan het voorkomen van bloedarmoede (38).

Ondersteunen van de huidgezondheid
Door de antioxidatieve en ontstekingsremmende werking, ondersteunt vitamine E de huidgezondheid en helpt het huidproblemen te voorkomen. Dit nutriënt heeft belangrijke functies voor de huid:

Beschermt tegen oxidatieve stress van de huid (luchtvervuiling, UV-straling en schadelijke stoffen in voeding en huidverzorging)
Bevordert de aanmaak van collageen waardoor huidveroudering wordt vertraagd
Vermindert de kans op huidverbranding
Werkt herstellend voor wondgenezing (39).
Draagt bij aan een verminderde zichtbaarheid van littekens en pigmentvlekken (in combinatie met vitamine C)
Vitamine E bevordert genezing van huidproblemen, zoals acne of eczeem

Ondersteunen van de ooggezondheid
Vitamine E draagt bij aan de gezondheid van de ogen door bescherming van het netvlies (27). Dit nutriënt speelt een rol bij een verminderde kans op het ontstaan van leeftijdsgerelateerde maculadegeneratieve aandoeningen (28, 29).

Zenuwstelsel
Door bescherming van de zenuwcellen is vitamine E een belangrijke vitamine voor het zenuwstelsel. Het draagbij aan de hersenfunctie en het behoud van een goed cognitief vermogen en geheugen op latere leeftijd. Een adequate inname van vitamine E helpt neurologische problemen te voorkomen (5, 13, 14). Daarnaast heeft het een stimulerende werking voor de gemoedstoestand. Mogelijk werkt vitamine E ook ondersteunend bij stress- en angstklachten (32).

Spierfunctie
Vitamine E ondersteunt de spierfunctie voor gezonde en sterke spieren. Het helpt spierkramp en spierschade te voorkomen (40).

Cardiovasculaire gezondheid
Vitamine E heeft een beschermende rol voor hart- en bloedvaten. Het draagt bij aan het voorkomen van oxidatie van LDL-cholesterol dat een rol speelt bij slagaderverkalking. Onderzoek toont aan dat vitamine E bijdraagt aan een verminderd risico op hart- en vaatziekten (17).

Botgezondheid
De antioxidatieve werking van vitamine E draagt bij aan de botgezondheid. Onderzoek toont aan dat vitamine E bijdraagt aan een verminderd risico op botontkalking (9, 10).

Verschillen tussen verwante stoffen

Vitamine E heeft een versterkende en synergetische werking met verschillende nutriënten. Vitamine C heractiveert vitamine E na oxidatie (16, 23, 33). Selenium en zink versterken de antioxidatieve werking van vitamine E (5). Daarnaast heeft vitamine E een synergetische werking met Q10 bij het beschermen van mitochondriën. Vitamine E en omega-3 vetzuren werken in combinatie ondersteunend voor de hersengezondheid (41).

Veiligheid, dosering en interacties bij gebruik van vitamine E-suppletie

Vitamine E-suppletie kan worden geadviseerd indien er sprake is van een beperkte opname via de voeding of bij bepaalde aandoeningen, zoals darmaandoeningen.

Veiligheid
Vitamine E-suppletie is veilig met inachtneming van de aanbevolen dagelijkse dosering. Een veilige bovengrens is vastgesteld op 300 mg TE/dag hoewel beperkte informatie beschikbaar is over het gebruik gedurende een langere periode (42). Alfa-tocoferol is de biologisch actieve vorm met de beste opneembaarheid. Het gebruik wordt bij voorkeur gecombineerd met vitamine K als ook met vitamine C (voor recycling van geoxideerd vitamine E).

Aanbevolen inname

De aanbevolen inname van vitamine E (a-tocoferol) bedraagt 11-15 mg TE/dag (1). De gebruikelijke dagelijkse dosering van vitamine E-complex is 100-200 mg TE (d-alfatocoferol). De therapeutische dagelijkse dosering (op artsadvies) bedraagt 100-600 mg TE. Bij bepaalde aandoeningen kunnen hogere doseringen worden geadviseerd. De juiste dosering en gebruiksduur kunnen het beste persoonlijk worden afgestemd in overleg met een arts.

Interacties

De werking van vitamine E kan worden verminderd in combinatie met sommige medicatie (1). Vitamine E supplementen kunnen interacties geven met bloedverdunnende medicatie Mogelijk kan vitamine E de ijzeropname belemmeren en het gehalte bètacaroteen verlagen.

Conclusie en toekomstige onderzoeken

Vitamine E is een vetoplosbare vitamine en speelt een cruciale rol voor de cellulaire gezondheid waarbij het bescherming biedt tegen oxidatieve stress dat in verband wordt gebracht met chronische ontstekingsziekten. De beschermende werking van vitamine E komt de gehele gezondheid ten goede komt waaronder het immuunsysteem, de hartgezondheid, de botgezondheid, het zenuwstelsel en de huidgezondheid (1, 2, 7, 8, 9, 36, 37).

Toenemende studies laten zien dat de veelzijdige werking van vitamine E een belangrijke rol speelt bij het behoud van een goede lichamelijke en mentale gezondheid en een aanzienlijke bijdrage levert aan ziektepreventie. Voldoende inname van vitamine E, bij voorkeur via voeding of op advies via suppletie, werkt beschermend voor het verouderingsproces (6,33).

Gezondheidsklachten door een tekort aan vitamine E kunnen ontstaan door een verminderde vetopname als gevolg van ziekte of een eenzijdig voedingspatroon. Daarnaast hebben ouderen meer kans op een vitamine E-tekort en een verminderde weerbaarheid. Onderzoek toont aan dat vitamine E bijdraagt aan een verminderd risico op ontstekingsziekten, zoals hart- en vaatziekten en neurodegeneratieve aandoeningen (13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20). We kunnen concluderen dat vitamine E gelinkt wordt aan een verhoogde levenskwaliteit.

Toekomstige onderzoeken
Er bestaat toenemende belangstelling voor verder onderzoek naar de rol van vitamine E bij de preventie en behandeling van chronische ziekten, met name neurodegeneratieve aandoeningen, zoals Alzheimer. Daarnaast is er interesse voor aanvullende studie naar de werking van vitamine E bij de behandeling van huidproblemen. Bovendien is toekomstig onderzoek wenselijk naar de werking van tocotriënolen, de vormen van vitamine E met mogelijk een nog sterkere antioxidatieve werking dan tocoferolen.