Burn-out en overspannen: hoe herken je de signalen?

We leven in een tijd waarin we veel van onszelf vragen. Werk, gezin, sociale verplichtingen — de druk kan hoog oplopen. Geen wonder dat steeds meer mensen kampen met stressklachten. Maar wanneer is het “gewoon druk” en wanneer is er meer aan de hand? De signalen van overspannenheid en een burn-out lijken sterk op elkaar, maar er zijn belangrijke verschillen in ernst, duur en herstel. In deze blog lees je hoe je beide herkent en welke signalen kunnen wijzen op (te veel) stress. 

Bij overspannenheid is je stressniveau langere tijd te hoog geweest, zonder voldoende herstelmomenten. Dit kan ontstaan na een drukke periode of een ingrijpende gebeurtenis. Typische kenmerken van overspannenheid zijn:

• Je voelt je moe, prikkelbaar en gespannen.
• Je slaapt slecht en hebt moeite je te concentreren.
• Je hebt nog wel zin om dingen te doen, maar het lukt niet goed.

Met voldoende rust, herstel en begeleiding kun je meestal binnen enkele weken tot maanden herstellen. Blijft de stress echter aanhouden of lukt het niet om goed te herstellen? Dan kan een 
burn-out ontstaan.

Een burn-out is een vergevorderde vorm van stress die zich geleidelijk ontwikkelt — vaak na maanden of jaren van overbelasting. Waar je bij overspannenheid nog energie kunt vinden om door te gaan, ben je bij een burn-out letterlijk “opgebrand”. Kenmerken van een burn-out:

• Je voelt je volledig uitgeput, zowel lichamelijk als mentaal.
• Je bent negatief of cynisch en hebt weinig motivatie.
• Je zelfvertrouwen is vaak laag; het gevoel dat “niets meer lukt” overheerst.

Herstel van een burn-out vraagt veel tijd — soms maanden tot een jaar of langer. Daarom is het belangrijk de signalen vroeg te herkennen, zodat je kunt ingrijpen voordat het zover komt. 

Overspannenheid en een burn-out liggen op één lijn; de klachten overlappen grotendeels. Deze signalen kunnen op beide wijzen:

1.Mentaal en emotioneel:

• Concentratieproblemen of vergeetachtigheid
• Prikkelbaarheid of snel emotioneel zijn (boos, huilen, gejaagd gevoel)
• Piekeren, een vol hoofd of moeite met ontspannen
• Een gevoel dat alles te veel is
• Onzekerheid of minder zelfvertrouwen

2. Lichamelijk:

• Vermoeidheid die niet verdwijnt, ook niet na rust
• Slecht slapen of onrustige nachten
• Spierspanning, hoofdpijn of pijn in nek en schouders
• Hartkloppingen, duizeligheid of druk op de borst
• Maag- of darmklachten
• Sneller ziek worden of een lagere weerstand

3. Gedrag:

• Minder productief of meer fouten maken
• Uitstelgedrag of besluiteloosheid
• Je terugtrekken uit sociale contacten
• Overmatig werken of juist alles vermijden
• Minder plezier of energie in dagelijkse dingen 

Herken je meerdere van deze signalen bij jezelf? Wacht dan niet af. Praat met je huisarts, bedrijfsarts of een psycholoog. Hoe eerder je herkent dat je overbelast bent, hoe groter de kans dat je snel herstelt en een burn-out kunt voorkomen. Gun jezelf rust, herstelmomenten en aandacht: voorkomen is echt beter dan genezen.