Hoge bloeddruk: wat is het en hoe pak je het aan?

Hoge bloeddruk, ook wel hypertensie genoemd, komt steeds vaker voor en wordt soms een sluipende aandoening genoemd. Het probleem is dat veel mensen jarenlang niet merken dat hun waarden te hoog zijn, terwijl hun hart en bloedvaten wel dagelijks onder druk staan. Dit maakt het belangrijk om te begrijpen wat hoge bloeddruk precies inhoudt, welke gevolgen het kan hebben en wat je zelf kunt doen om je waarden te verbeteren.

Bij een bloeddrukmeting wordt gekeken naar de druk op de vaatwanden wanneer het hart samentrekt (bovendruk) en wanneer het hart zich ontspant (onderdruk). Worden beide waarden langere tijd te hoog gemeten, dan spreken we van hypertensie. Vaak wordt als grens aangehouden dat een bloeddruk boven de 140/90 mmHg ongezond hoog is. Wil je eerst meer weten over de basis en de juiste referentiewaarden, dan lees je dit in ons artikel wat is een normale bloeddruk en waarom is het belangrijk.

Een hoge bloeddruk kan ontstaan door verschillende factoren die vaak samenkomen. Leefstijl speelt een grote rol: een voedingspatroon dat rijk is aan zout en verzadigde vetten, gecombineerd met weinig beweging, kan de waarden flink beïnvloeden. Ook overgewicht is een bekende risicofactor, net als chronische stress en een onregelmatig slaappatroon. Daarnaast neemt de kans op hypertensie toe met de leeftijd, en bij sommige mensen speelt erfelijke aanleg een duidelijke rol. Soms ligt de oorzaak bij een onderliggende aandoening, zoals problemen met de nieren of hormonale afwijkingen, maar in de meeste gevallen gaat het om een combinatie van leefstijl en erfelijkheid.

Dat hoge bloeddruk serieus genomen moet worden, heeft alles te maken met de gevolgen die op lange termijn kunnen ontstaan. Doordat de vaatwanden voortdurend onder spanning staan, neemt de kans op beschadiging toe. Dit kan leiden tot slagaderverkalking, waardoor de vaten minder soepel worden en het risico op hart- en vaatziekten stijgt. Ook nieren en ogen kunnen schade oplopen, net als de hersenen, waar een beroerte een van de meest ernstige complicaties is. Juist omdat de klachten vaak pas merkbaar worden wanneer er al schade is, wordt hypertensie soms de ‘stille sluipmoordenaar’ genoemd.

Het verraderlijke aan een hoge bloeddruk is dat veel mensen zich gewoon gezond voelen. Toch kunnen er signalen zijn die wijzen op een verstoord evenwicht. Soms ervaren mensen hoofdpijn of een zwaar gevoel in het hoofd, duizeligheid of wazig zien. Vermoeidheid zonder duidelijke oorzaak kan eveneens een teken zijn, net als hartkloppingen of een plotselinge bloedneus. Omdat deze klachten ook bij andere gezondheidsproblemen passen, is regelmatig meten de enige betrouwbare manier om inzicht te krijgen in je waarden.

Hoewel medicatie bij ernstige of langdurige hypertensie soms noodzakelijk is, begint de aanpak van een hoge bloeddruk vaak met leefstijlverandering. Voeding speelt daarbij een belangrijke rol. Het beperken van zout helpt om de druk op de bloedvaten te verminderen, terwijl het eten van meer groenten, fruit en volkorenproducten juist beschermend werkt. Ook producten die rijk zijn aan kalium, zoals bananen, peulvruchten en noten, kunnen bijdragen aan een betere balans.

Daarnaast is beweging onmisbaar. Dagelijks een half uur matig intensief bewegen, bijvoorbeeld door te wandelen, fietsen of zwemmen, helpt de bloedvaten soepel te houden en de druk te verlagen. Het effect wordt nog groter als beweging onderdeel wordt van een gezonde routine, in combinatie met voldoende rust en slaap. Stressreductie is minstens zo belangrijk: ontspanningstechnieken zoals ademhalingsoefeningen, meditatie of yoga kunnen ervoor zorgen dat je bloeddruk niet voortdurend onnodig hoog blijft.

Het verminderen van risicofactoren zoals roken en overmatig alcoholgebruik is eveneens een belangrijke stap. Beide gewoonten belasten het hart en de bloedvaten extra en zorgen ervoor dat de druk verder oploopt. Voor wie kampt met overgewicht geldt bovendien dat zelfs een paar kilo gewichtsverlies al een duidelijk verschil kan maken in de waarden.