Melkzuur is een veelzijdige stof die een belangrijke rol speelt in zowel het menselijk lichaam als in cosmetische toepassingen. Je hebt misschien weleens gehoord van melkzuur in spieren na het sporten of van een melkzuurpeeling voor het gezicht. Maar wat is melkzuur precies, hoe werkt het en is melkzuur schadelijk? In deze tekst lees je alles over de werking van melkzuur in je lichaam, het gebruik in huidverzorging én waar je op moet letten bij producten met melkzuur.

Melkzuur is een natuurlijk organisch zuur dat in je lichaam ontstaat tijdens de verbranding van glucose (suiker). Normaal gesproken gebeurt die verbranding met behulp van zuurstof. Maar als je intensief beweegt en er tijdelijk onvoldoende zuurstof beschikbaar is, bijvoorbeeld tijdens een stevige sprint of krachttraining, schakelt je lichaam over op een zogenoemde anaerobe verbranding. Daarbij ontstaat melkzuur als bijproduct. Dit melkzuur hoopt zich op in je spieren, wat kan leiden tot een branderig gevoel of vermoeidheid. Dit staat bekend als melkzuur in spieren. Het lichaam voert dit overschot aan melkzuur af zodra je weer rust neemt en je zuurstofniveau zich herstelt.

Melkzuur wordt dus vaak gezien als oorzaak van spierpijn, maar dat klopt niet helemaal. De spierpijn die je dagen na het sporten voelt, komt door kleine spierscheurtjes, niet door melkzuur. Wel zorgt melkzuur tijdelijk voor vermoeidheid, maar het is dus geen blijvend probleem.

In normale hoeveelheden is melkzuur niet schadelijk. Het is zelfs een belangrijk onderdeel van je stofwisseling. Alleen bij zeer intensieve inspanning of bij zeldzame medische aandoeningen kan het melkzuurniveau in je bloed tijdelijk te hoog worden. Dit heet melkzuuracidose en komt vrijwel nooit voor bij gezonde mensen. Voor sporters is het dus vooral van belang om goed te herstellen na inspanning, zodat het lichaam de opgebouwde melkzuur weer kan afvoeren. Rust, ademhaling en een goede doorbloeding spelen hierbij een grote rol.

Naast de rol in je lichaam wordt melkzuur ook veel gebruikt in huidverzorgingsproducten. Het is een zogenoemde alfahydroxyzuur (AHA), net als glycolzuur en citroenzuur. Melkzuur voor de huid heeft een exfoliërende werking: het verwijdert dode huidcellen en stimuleert celvernieuwing.

Een melkzuurpeeling wordt vaak ingezet om de huidtextuur te verbeteren, pigmentvlekken te verminderen, fijne lijntjes te verzachten en de huid een frissere uitstraling te geven. In tegenstelling tot sommige andere zuren is melkzuur relatief mild, waardoor het geschikt is voor mensen met een gevoelige of droge huid. Melkzuur voor het gezicht wordt meestal verwerkt in serums, toners of peelings met een concentratie van 5 tot 10 procent. Hogere concentraties worden alleen gebruikt onder professionele begeleiding, bijvoorbeeld bij een huidtherapeut.

Hoewel melkzuur milder is dan veel andere zuren, kan het bij verkeerd gebruik alsnog leiden tot irritatie, roodheid of een branderig gevoel. Vooral bij een gevoelige huid of bij overmatig gebruik is voorzichtigheid geboden. Bij een melkzuurpeeling wordt de bovenste huidlaag dunner, waardoor je huid gevoeliger wordt voor zonlicht. Het is daarom essentieel om na gebruik altijd een goede zonnebrandcrème te gebruiken met een hoge SPF, ook op bewolkte dagen. Lees altijd de gebruiksaanwijzing en begin bij voorkeur met een lage concentratie melkzuur. Bouw het gebruik rustig op, bijvoorbeeld één tot twee keer per week, zodat je huid kan wennen.

Melkzuur is dus een natuurlijke stof die zowel in je lichaam als in cosmetische producten voorkomt. In het lichaam helpt het bij tijdelijke energielevering aan je spieren, terwijl het in huidverzorging zorgt voor een stralendere, gladdere huid. Met het juiste gebruik is melkzuur niet schadelijk, maar juist een doeltreffend hulpmiddel voor wie gezond wil bewegen én goed voor de huid wil zorgen.