Geïnspireerd op de column van Natura Foundation. Column Wout van Helden: Ik pieker, jij piekert, wij piekeren

Piekeren, je zorgen maken, bezorgd zijn, beren op de weg zien, je ongerust maken, tobben, je druk maken – we hebben zoveel woorden voor het overdenken. Eigenlijk zijn we te veel aan het denken en te weinig aan het doen.

Piekeren is een natuurlijke reactie op onzekerheid, stress of potentiële bedreigingen. Het gaat vaak om repetitieve gedachten en zorgen over mogelijke negatieve gevolgen. Teveel piekeren kan leiden tot een overprikkeld hoofd, en in combinatie met een onderprikkeld lichaam kan dit invloed hebben op zowel mentaal als fysiek welzijn.

Piekeren is anders dan angstig zijn. Piekeren doe je vaak in je hoofd. Het is specifiek, realistisch, tijdelijk en vermindert je functioneren niet. Terwijl angst effect heeft op zowel je lichaam als geest. Angst is meer gegeneraliseerd, je overschat het risico, het duurt langer en vermindert je functioneren. Door te piekeren over een stressvolle gebeurtenis wordt de stressrespons onterecht verlengd. Als je je te lang blijft zorgen maken, kan dit uiteindelijk leiden tot angstklachten.

Naast piekeren kunnen we ook rumineren: het blijven herkauwen van sombere gedachten over het verleden. Gedachten zijn genoeg.

Het is interessant dat we als mens zelfs geen acute stressor nodig hebben om te piekeren. Wij zijn prima in staat om ons lichaam te belasten, zelfs zwaar en langdurig, zonder dat daar in het hier en nu een directe aanleiding voor is. Gedachten alleen kunnen al genoeg zijn. Misschien kun je nog even terugdenken aan de laatste keer dat je iets heel spannends deed en voel je de stress al toenemen in je lichaam. Dit leidt tot verhoogde activiteit van het stress- en cardiovasculaire systeem, evenals een veranderde activiteit van het immuunsysteem.

Piekeren in het dagelijks leven is geassocieerd met een verhoogde hartslag en een verlaagde hartslagvariabiliteit; het activeert je vecht-of-vluchtreactie. Goed om te weten dat we deze reactie kunnen gebruiken waarvoor het bedoeld is: beweging.

We weten allemaal dat het beste moment om te piekeren vaak het moment is dat we eigenlijk willen slapen, toch? Vooral dan kan een mug een olifant worden wanneer er geen afleiding is en je lekker kunt piekeren. ‘s Avonds in bed piekeren is een indicatie dat je overdag niet voldoende tijd hebt gehad om je gedachten te verwerken. Het is een goed idee om daar meer ruimte voor te maken. Eventueel kun je zelfs een piekerhalfuur plannen, dat blijkt effectief in het verminderen van piekergedachten.

Door te blijven piekeren probeer je de oplossing te vinden zonder fysieke actie te ondernemen. Veel van ons leiden aan een overprikkeld hoofd en een onderprikkeld lichaam, wat het piekeren in de hand werkt. De oplossing moet worden gevonden door in fysieke actie te komen. Versla je piekeren door lekker te gaan bewegen, en plan af en toe een piekerhalfuurtje.