Alles over testosteron: functies, verschillen en het belang van balans

Testosteron staat bekend als hét mannelijke hormoon, maar wist je dat het ook bij vrouwen een belangrijke rol speelt? Dit geslachtshormoon beïnvloedt niet alleen seksuele ontwikkeling en vruchtbaarheid, maar ook je energie, stemming, spiermassa en vetverdeling. In dit artikel lees je wat testosteron is, waar het wordt aangemaakt, welke functies het heeft bij mannen én vrouwen en wat er gebeurt bij een tekort.

Testosteron is een zogenaamd androgene hormoon en wordt vaak aangeduid als het belangrijkste mannelijke hormoon. Bij mannen wordt het grotendeels geproduceerd in de testes (zaadballen) en in kleinere hoeveelheden door de bijnieren. Bij vrouwen maken de eierstokken en bijnieren ook testosteron aan, zij het in veel lagere concentraties. De testosteron betekenis gaat dus verder dan alleen mannelijkheid. Het speelt een rol in spieropbouw, botdichtheid, libido, stemming en energie. Daarnaast is het cruciaal voor de productie van sperma bij mannen en voor de hormonale balans bij vrouwen.

Testosteron bij mannen bereikt zijn piek rond het 20e levensjaar en neemt daarna geleidelijk af. Een laag testosteron bij mannen kan leiden tot vermoeidheid, verminderd libido, concentratieproblemen, spierafname en zelfs stemmingswisselingen. Andere symptomen van een lage testosteronwaarde zijn slaapproblemen en toename van buikvet. De hoeveelheid testosteron die een man heeft is niet eenduidig te beantwoorden, omdat de waarden per persoon kunnen verschillen. Gemiddeld ligt het tussen de 8 en 30 nmol/l, afhankelijk van leeftijd, leefstijl en gezondheid. Testosteron verhogen bij mannen kan soms nodig zijn bij een vastgesteld tekort, bijvoorbeeld via supplementen of hormoontherapie, maar ook aanpassingen in voeding, beweging en stressreductie kunnen effect hebben.

Hebben vrouwen testosteron? Ja, zeker. Hoewel in veel kleinere hoeveelheden dan bij mannen, is het hormoon ook bij vrouwen van belang. Het draagt bij aan het libido, spierkracht, botgezondheid en algemeen energieniveau. Wat doet testosteron bij vrouwen? Onder meer het reguleren van stemmingen, ondersteuning van cognitieve functies en de balans met oestrogeen en progesteron. Een testosterontekort bij vrouwen komt vaker voor na de menopauze of bij aandoeningen zoals PCOS of burn-out. Symptomen van laag testosteron bij vrouwen zijn vermoeidheid, prikkelbaarheid, verminderde motivatie of libido, en afname van spiermassa. Soms wordt in overleg met een arts gekozen voor supplementatie of bio-identieke hormonen.

Het meten van je testosteronlevel kan duidelijkheid geven bij klachten zoals chronische vermoeidheid, lage libido of veranderingen in stemming. Er wordt dan gekeken naar de totale hoeveelheid testosteron in het bloed, maar ook naar het vrije testosteron: datgene wat daadwerkelijk actief beschikbaar is voor het lichaam. Lage waarden hoeven niet direct tot behandeling te leiden; leefstijlinterventies kunnen soms al voldoende zijn.

Zowel lage testosteron bij mannen als schommelingen bij vrouwen kunnen invloed hebben op de levenskwaliteit. Belangrijke factoren die bijdragen aan een gezond testosteronniveau zijn voldoende slaap, krachttraining, gezonde vetten in de voeding (zoals omega-3), het vermijden van chronische stress en het handhaven van een gezond lichaamsgewicht. Hoewel testosteron vaak wordt geassocieerd met spiermassa of seksuele functie, gaat de werking veel verder. Een goede hormonale balans draagt bij aan je vitaliteit, mentale scherpte en algemene gezondheid, voor zowel mannen als vrouwen.