Aften: kleine zweertjes met grote impact

Bijna iedereen krijgt er ooit mee te maken: aften. Het zijn kleine, pijnlijke zweertjes in de mond die eten, drinken en praten ongemakkelijk maken. Hoewel ze meestal vanzelf verdwijnen, kunnen terugkerende aften flink belastend zijn voor het dagelijks leven. Begrijpen hoe ze ontstaan en wat je eraan kunt doen, helpt om klachten te verlichten en beter met deze mondproblemen om te gaan.

Aften zijn ronde of ovale zweertjes met een witte of geelachtige kern en een rode rand. Ze bevinden zich op het mondslijmvlies: aan de binnenkant van de wangen, op de tong of onder de lippen. In tegenstelling tot een koortslip zijn aften niet besmettelijk, omdat ze geen virusinfectie zijn maar een lokale ontstekingsreactie.

De exacte oorzaak van aften is nog niet volledig bekend, maar er zijn verschillende factoren die een rol kunnen spelen. Een verzwakt immuunsysteem of tijdelijke daling van de weerstand maakt het slijmvlies gevoeliger. Ook kleine beschadigingen, bijvoorbeeld door hard tandenpoetsen of een scherpe tand, kunnen een aft in gang zetten. Daarnaast lijken stress, hormonale schommelingen en een tekort aan bepaalde voedingsstoffen, zoals vitamine B12, ijzer of foliumzuur, de kans op aften te vergroten. Bij sommige mensen kunnen bepaalde voedingsmiddelen, zoals citrusfruit, pittig eten of noten, uitlokkende factoren zijn.

Aften beginnen vaak met een branderig of tintelend gevoel, waarna binnen een dag of twee het zweertje zichtbaar wordt. Ze zijn meestal klein, maar kunnen flink pijnlijk zijn, zeker bij aanraking met zuur of zout voedsel. In ernstige gevallen kunnen meerdere aften tegelijk optreden, wat spreken en eten bemoeilijkt. De zweertjes genezen doorgaans binnen één tot twee weken spontaan. Bij hardnekkige of zeer grote aften kan het herstel langer duren.

Hoewel aften meestal vanzelf genezen, zijn er wel manieren om de pijn te verminderen en het herstel te ondersteunen. Zachte en milde mondverzorging helpt om het slijmvlies niet verder te irriteren. Kies bijvoorbeeld voor een zachte tandenborstel en vermijd agressieve mondspoelingen met alcohol. Daarnaast kan het vermijden van irriterende voedingsmiddelen, zoals scherpe kruiden en citrusfruit, tijdelijk verlichting geven. Het is ook raadzaam om voldoende te drinken en de mond vochtig te houden, zodat het slijmvlies sneller kan herstellen. Er bestaan ook lokale producten zoals gels, sprays of spoelingen die een beschermend laagje over het zweertje leggen en de pijn tijdelijk verzachten.

In de meeste gevallen zijn aften onschuldig en verdwijnen ze vanzelf. Toch zijn er situaties waarin professionele hulp nodig kan zijn. Neem contact op met een arts of tandarts wanneer aften zeer vaak terugkeren, groter zijn dan normaal of gepaard gaan met andere klachten zoals koorts of gewichtsverlies. Dit kan wijzen op een onderliggende aandoening of tekort dat behandeling vraagt.

Helemaal voorkomen is lastig, maar je kunt de kans op aften verkleinen door goed op je algehele gezondheid te letten. Een gevarieerde voeding met voldoende vitamines en mineralen, een regelmatig slaappatroon en het beperken van stress dragen bij aan een sterk immuunsysteem. Ook zorgvuldige mondhygiëne en het vermijden van kleine verwondingen aan het mondslijmvlies kunnen helpen.